Thứ Bảy, 12 tháng 9, 2009

Vu Lan Thắng Hội ở Cầu Kè

Vu Lan Thắng Hội được các chùa Phật Bắc Tông tổ chức hằng năm vào ngày rằm tháng bảy Âm lịch với ý nghĩa là ngày “xá tội vong nhân”. Đồng bào Phật tử coi dịp Vu Lan là “mùa báo hiếu” đối với cha mẹ, ông bà đã qua đời. Nhưng Vu Lan Thắng Hội ở Cầu Kè (Trà Vinh) lại diễn ra tại các chùa ông Bổn, rải rác trong suốt tháng bảy Âm lịch, cụ thể như sau: Vạn Ứng Phong Cung (Chùa Giữa, xã Hòa Ân, trong 3 ngày, 8-9-10), Niên Phong Cung (Chùa Cây Sanh, xã Tam Ngãi, trong 2 ngày, 15-16), Minh Đức Cung (Chùa Giồng Lớn, xã Hòa Ân, trong 3 ngày, 18-19-20) và Vạn Niên Phong Cung (Chùa Chợ, thị trấn Cầu Kè, trong 4 ngày, từ 25-28).

Trong cuốn “Chuyện Xưa Tích Cũ” của Sơn Nam - Tô Nguyệt Đình ghi: “Ở Chợ Lớn, TP.HCM, có ngôi chùa thờ Ông Bổn là quan Thái giám tên Trịnh Hòa. Ông làm quan vào đời vua Vĩnh Lạc (1403 - 1424) ở Trung Quốc. Lúc thăng quan, ông được vua tín nhiệm phái đi điều tra các nước ở miền Đông Nam Á như Chiêm Thành Mã Lai, Xiêm, Việt Nam... để tìm cách liên lạc với những người Hoa kiều hải ngoại. Tuân lịnh vua, lúc đi du hành, ông Trịnh Hòa cố gắng giúp đỡ dân chúng, ra sức thi ân bố đức, giúp giới Hoa kiều tìm sinh kế và dạy họ phải giữ gìn thuần phong mỹ tục ... Nên sau khi ông mất, giới Hoa Kiều nhớ ơn ông, thờ làm phúc thần. Nhà vua còn phong sắc cho ông chức tước “Bổn Đầu Công” tức Ông Bổn ngày nay”. Nhưng ở Cầu Kè lại thờ 4 ông Bổn khác. Theo dân địa phương, đây là 4 anh em kết nghĩa, thành thần. Minh Đức Cung thờ ông Nhứt, Vạn Ứng Phong Cung thờ ông Nhì, Vạn Niên Phong Cung thờ ông Ba và Niên Phong Cung thờ ông Tư.

Bốn chùa ông Bổn tại Cầu Kè đều là những ngôi chùa được xây dựng từ mấy trăm năm nay, do nhóm di thần nhà Minh đến tìm đất sống sau khi nhà Minh bị nhà Thanh lật đổ. Ngôi chùa nào cũng được cất theo hình chữ “Quốc”, đặc biệt không có kèo, khuôn viên chánh điện có diện tích gần bằng nhau, khoảng 1.200 mét vuông, với gỗ, đá đem từ Trung Quốc qua. Đáng chú ý là các ngạch cửa đều được làm bằng những thanh đá xanh to. Hai bên tường trước chánh điện họa hình từ các tích Tàu, nêu tấm gương tiết nghĩa, nhân hậu ở đời. Hông tả chánh điện thờ Bạch Hổ. Hông hữu chánh điện thờ Thanh Long. Bàn thờ chính chánh điện thờ tượng ông Bổn. Tượng ông Bổn ở Vạn Niên Phong Cung được tạc vào khoảng năm 1960 bằng đoạn trầm hương thỉnh từ miền Đông Nam bộ về, do thợ Sóc Trăng đảm nhiệm, rất sinh động. Đây là pho tượng thứ hai của chùa, sau khi pho thứ nhất bị hư mục... Tất cả các công trình của chùa đều giàu giá trị văn hóa, giá trị cổ vật. Riêng Vạn Ứng Phong Cung, sau hàng trăm năm tồn tại đã xuống cấp trầm trọng. Từ rằm tháng Giêng Mậu Tý (2008), chùa đã được xây mới tiền điện và trung điện theo bản vẽ của kiến trúc sư Giang Thành Duy (Công ty Bình Điền, Sài Gòn). Phần chính điện giữ nguyên với tường gạch loang lở do cây bồ đề có bộ rễ to lớn đeo bám từ hơn nửa thế kỷ nay. Vạn Ứng Phong Cung vừa làm lễ lạc thành vào ngày 9-7 Mậu Tý (2008).
Cổng Vạn Niên Phong Cung ngày lễ.
Vu Lan Thắng Hội tại các chùa ông Bổn đều vui nhưng rôm rả và thu hút hàng chục ngàn người nhiều nơi đến tham dự là ở Vạn Niên Phong Cung. Người địa phương có câu: “Hăm ba vào đám, hăm tám ra giàn” để nói thời gian diễn ra lễ hội dân gian này ở đây. Trước kia, bắt đầu “vào đám” (25-7 âm lịch), diễn ra “đánh động”. Đó là cảnh thầy trò Tam Tạng đi thỉnh kinh. Người hóa thân Đường Tăng là nhà sư Vạn Hòa Cổ Tự cỡi con ngựa trắng phất bằng giấy bồi cùng với các đệ tử Tôn Ngộ Không, Trư Bát Giới, Sa Tăng (cũng do người hóa thân) lên đường sang thiên trúc thỉnh kinh. Trên đường đi, ba đệ tử Đường Tăng khiêu chiến đấu với quỹ dữ (trong những cái động được làm bằng lá đủng đỉnh quấn trên sườn tre đặt ở mỗi ngã ba, ngã tư thị trấn). Cuộc chiến giữa ba đệ tử Trần Huyền Trang và ác quỷ diễn ra với phù phép “ ảo diệu” được thể hiện bằng cách phun dầu lửa vào ngọn đuốc. Đám lửa đỏ rực bay về phía trước, tỏa sáng trong đêm tối đã thu hút người xem vào không khí huyền hoặc, hấp dẫn. Kết thúc màn “đánh động”, thầy trò Đường Tăng thỉnh được kinh phật dâng vào chùa.

Sau đó, tại chùa liên tục tổ chức các buổi trai đàn có sự tham gia của các chư tăng ở Vạn Hòa Cổ Tự và sư sãi chùa Khmer trong phạm vi nội ô thị trấn. Lễ này cúng chay nên gọi là “làm chay”. Hội thì nhiều ngày, nhưng lễ chính thức diễn ra trong một ngày rưỡi, suốt ngày 27 đến trưa ngày 28 thì chấm dứt. Từ rạng sáng ngày 27, xe du lịch, nhiều nhất là xe đò 50-60 chỗ ngồi từ các nơi, đông nhất là quận 5, quận 6 (TP.HCM) lũ lượt đổ về, tạo thành nhiều hàng dãy dài dằng dặc đậu nối nhau trên dọc quốc lộ 54, các bãi đất trống. Các nhà trong phạm vi thị trấn có điều kiện đều chuyển sang buôn bán nước giải khát, cơm, cháo, còn không thì dọn dẹp gọn ghẽ cho khách phương xa tạm trú. Bỏ ra từ 10.000 đồng hoặc 20.000 đồng là người ta có nơi vạ vật qua đêm với chiếu và gối. Tiết kiệm thì cứ vào các chùa trong thị trấn cũng có chỗ nghỉ qua đêm mà không tốn tiền. Tiện nghi hơn thì thuê phòng máy lạnh với số tiền 300.000đ/ngày đêm. Dân lân cận có xe gắn máy đều trở thành xe ôm, hoạt động ì xèo. Đêm 27, đường phố nhộn nhịp tới sáng.
Đường phố tấp nập khách thập phương.
Sáng ngày 27, tại chánh điện, bốn ông Bổn, ông nào cũng mặc quần áo lụa màu đỏ, trùm khăn lụa đỏ, ông tay cầm gươm bén, ông cầm trái chông tua tủa những mũi thép dài 6 phân, sắc nhọn, sáng giới quất mạnh vào ngực vào lưng mình. Các ông dùng dao bén rạch lưỡi, đầu bút lông thấm máu vẽ ngoằn ngoèo lên tờ giấy hình chữ nhật dài màu vàng nhạt...
Ông Bổn rạch lưỡi lấy máu vẽ bùa.
Tất cả diễn ra trong âm thanh dồn dập, nôn nao, đầy tính thần linh của dàn “tùa lầu cấu” (dàn nhạc gồm: trống lớn với phèng la, chập chã, chiêng và kèn lá). Sáng ngày 28, “ra giàn”, cúng tất, cúng mặn bằng con heo trắng. Tại bàn thờ Ông Thiên trước sân chùa cũng diễn ra buổi lễ y như sáng hôm trước của các ông Bổn. Bao quanh sân lễ là hàng ngàn người chen lấn nhau nhìn xem cho bằng được cảnh tượng siêu nhiên lạ kỳ khó tin, đó là cảnh đánh trái chông và rạch lưỡi vẽ bùa. Trong khuôn viên sân chùa là những hàng kệ sắp liền kề nhau bày những giỏ phẩm vật do bổn phố dâng cúng, phần lớn là gạo, muối, khoai lang... Lễ kết thúc vào gần trưa bằng việc “thí giàn”.

Vu Lan Thắng Hội đã kết thúc. Đây là dịp giữ gìn bản sắc văn hóa tâm linh người Hoa Triều Châu, góp phần phát huy bản sắc đa văn hóa của dân tộc Việt Nam, thể hiện tình đoàn kết gắn bó keo sơn của cộng đồng ba dân tộc ngụ cư lâu đời tại địa phương là: Kinh, Hoa và Khmer, dạy con người yêu thương nhau, hiếu kính ông bà cha mẹ... Vu Lan Thắng Hội vừa mới được Trà Vinh công nhận là lễ hội văn hóa dân gian tâm linh cấp tỉnh. Tuy nhiên, so với nhiều thập niên trước, Vu Lan Thắng Hội ở Cầu Kè hiện nay chỉ còn diễn ra được một phần nhỏ. Bởi, xưa kia, lễ hội này còn có cảnh ông Bổn tắm dầu (dầu phộng nấu sôi, dùng ngọn lá tre nhúng vào rồi quất vào người), ông Bổn đi trên than hồng (than đước cháy đỏ trải dài chục thước), ông Bổn ngồi kiệu gươm (như kiệu thường nhưng chân đạp, lưng tựa và ghế ngồi đều được thiết kế mỗi vị trí ba thanh gươm bén ngót để ngửa, riêng ghế ngồi có 4 thanh và 2 tay vịn mỗi tay 1 thanh gươm) khiêng dài theo đường phố, ông Bổn ếm ma da, ông Bổn đi thuyền trừ thủy quái...
Ông Bổn chuẩn bị tắm dầu.
Người ta mong rằng các lễ vừa nêu sẽ được sớm phục hồi. Buổi trưa kết thúc lễ có tục “thí giàn”. Từ giàn cao người ta ném những thanh tre nhỏ khắp xung quanh để người dân tranh nhau lượm. Cảnh này giống như lễ hội ném cà chua ở một quốc gia châu Âu nào đó. Nhặt được bao nhiêu thẻ thì vô chùa nhận bấy nhiêu giỏ đồ cúng đem về nhà ăn lấy lộc và phước đức... Ngày nay tục này không còn, các vật phẩm cúng thần dược phân phát cho những gia đình nghèo khó để tỏ tình tương thân tương ái./.

Thứ Bảy, 5 tháng 9, 2009

Bảy Bờ Kè

Quán ăn sinh thái Bảy Bờ Kè cách cầu Bà Bộ trên quốc lộ 91B, theo Rạch Súc vào 50m. Quán rộng 5.000 m2, tọa lạc tại khu vực Bình Phó B (phường Long Tuyền, quận Bình Thủy, TP Cần Thơ). Khách có thể đến với quán bằng các phương tiện: xe hai bánh, xe bốn bánh, vì đường vào lót đan khá rộng. Quán có khoảng sân khoảng khoác, xe bốn bánh đậu thoải mái. Tuy mới khai trương ngày 8-9-2008, nhưng quán đã ngày càng thu hút khách đến thưởng thức vị ngọt ngon của từng món ăn do đầu bếp quán pha chế. Đặc biệt, quán luôn có vài món mới, lạ, hấp dẫn khẩu vị nhiều người. Chuẩn bị đón Tết Kỷ Sửu, Bảy Bờ Kè giới thiệu: Bò nướng mắm ruốc. Thịt bò xắt lát ướp mắm ruốc nướng, cho ra dĩa, bánh đa bẻ sắp quanh. Thịt bò chấm mắm nêm, ăn kèm bánh đa giòn rụm, xoài sống xắt sợi, rau thơm, ớt, dưa leo, rau răm, cà rốt, chuối chát... 60.000 đồng/dĩa. Cá tai tượng nướng giấy bạc rau răm. Cá làm sạch, dồn rau răm đầy bụng, quấn giấy bạc, cho vào lò nướng. Cá gần chín tươm nước ngọt, giấy bạc giữ lại; cá chín, nước ngọt rút trở vào thịt cá. Dọn ra bàn, xẻ bụng cá, mùi rau răm dễ chịu lan tỏa khứu giác. Giẽ miếng thịt cá trắng ngần cho lên miếng bánh tráng đã sắp sẵn bún, rau thơm các loại, cuốn lại, chấm mắm nêm, ăn. 70.000 đồng/dĩa. Cá đuôi phụng. Cá lóc làm sạch. Lấy phi lê hai bên hông cá chiên chả giò rế. Phần cá còn lại chiên thật giòn, sắp chả giò xung quanh như lớp vảy chim phụng. Món này thưởng thức 2 lần: chả giò rế và thịt cá chấm sốt mayonaise, ăn kèm rau thơm các loại. Đặc biệt phần cá được chiên rất giòn, tỏa mùi thơm, độc đáo nhất là thưởng thức bộ đồ lòng cá dai dai giòn giòn và nhân nhẩn. 65.000 đồng/dĩa.
Quán ăn sinh thái Bảy Bờ kè
Theo một trong các con đường tráng xi măng sạch sẽ của quán, khách sẽ chọn cho mình một chiếc tum ưng ý. Quán có 13 tum nhỏ, 1 tum dài (5 bàn) cùng 2 phòng lạnh (10 khách/phòng). Tum lá dù nhỏ hay lớn cũng đều được lợp bằng lá dừa nước xé, nền lót gạch tàu, đơn giản nhưng thanh lịch, cất trên một bờ mương nước. Các mương nước nào cũng lấm tấm màu xanh biếc của bèo hoa dâu, màu xanh ngọc của những đám lục bình dân dã. Bên dưới màu xanh dịu mắt đó, bên dưới làn nước êm ả đó, là nơi cư ngụ của những bầy cá đồng. Các tum và mương nước “chìm” trong không gian yên ả của những tàn cây ăn trái, gồm: mận, xoài, sầu riêng...
Cảnh quan của quán.
Yên vị rồi, khách có thể thư thả chọn cho mình và gia đình (hoặc bè bạn) những món ăn yêu thích trong bảng thực đơn khá phong phú của quán. Theo đó, quán có các món, đầu tiên là khai vị, với: các loại khô: cá lóc, cá khoai, cá đuối, mực, giá từ 40.000 – 50.000 đồng/dĩa; đặc biệt chả giò Bảy Bờ Kè 40.000 đồng/dĩa. “Bộ” gỏi gồm có: gỏi so đũa tôm sú thịt; gỏi bồn bồn tôm sú thịt; gỏi ngó sen tôm sú thịt, gỏi bò bóp thấu, gỏi hải sản bồn bồn; tất cả chừng 50.000 đồng/dĩa. Đặc sắc là “bộ” đặc sản Gò Công, với: bắp kèn bò chấm mắm tôm chà, 65.000 đồng/dĩa; ba rọi luộc chấm mắm tôm chà, 55.000 đồng/dĩa; ba rọi chiên giòn chấm mắm tôm chà, 55.000 đồng/dĩa; lẩu mắm tôm chà Nam bộ, 150.000 đồng/lẩu. Mắm tôm chà là đặc sản độc đáo của xứ Gò Công (Tiền Giang) từ thế kỷ thứ 19, chế biến từ thịt tôm bạc đất, được người dân địa phương sản xuất dùng trong gia đình. Muốn có mẻ mắm tôm chà đặc sắc, thơm ngon như ý, người làm mắm phải trải qua nhiều công đoạn rất kỹ càng và công phu, nếu sai sót một công đoạn nào, mắm sẽ hư ngay. Đức bà Từ Dụ mẹ vua Tự Đức là con dân đất Gò Công nên rất ưa thích mắm tôm chà. Tại kinh đô Huế, tự tay bà làm loại mắm thơm ngon bổ dưỡng này cho vua thưởng thức. Vì vậy mắm tôm chà thuở ấy là một trong 52 món cung đình được vua chuyên dùng. Ngày nay, các thức ăn có sự hiện diện của mắm tôm chà hình như chỉ duy nhất được quán Bảy Bờ Kè đưa vào thực đơn. Sau khi thưởng thức các món ngon vật lạ, khách có thể kêu mấy món ăn không ngán, như: đậu hũ chiên giòn, 30.000 đồng/dĩa; đậu hũ tay cầm Tứ Xuyên, 40.000 đồng/dĩa; đậu hũ tay cầm hải sản, 40.000 đồng/dĩa; cà phổi nướng mỡ hành, 20.000 đồng/dĩa; rau muống xào tỏi, 20.000 đồng/dĩa...
Khách thưởng thức món ngon.
Dù thưởng thức “sơn hào hải vị” gì đi nữa, khách cũng nên thưởng thức ba đặc sản “số một” của quán. Trước hết là khai vị lai rai với dĩa gỏi rau lang luộc. Rau lang luộc là món ăn hết sức phổ thông trong gia đình, nhưng dưới bàn tay điệu nghệ của người đầu bếp, quán đã “chuyển mình” nó thành món nhậu hết sức “bắt”. Rau luộc sơ trộn với nước sốt được pha chế “bí truyền” sẽ khiến cho món ăn này có hương vị độc đáo. Gắp một đũa rau, chấm nước mắm nhĩ giằm ớt, ăn một miếng, khách sẽ cảm nhận các vị chua ngọt cay vừa phải cùng vị giòn dai của rau đang “tan” trong răng. Càng nhai càng khiến đũa trong tay khách hoạt động liên hồi! Tiếp theo là món cơm cháy ăn với cá kho quẹt. Món ăn nhà nghèo hồi xưa bây giờ trở thành món ăn thời thượng, là đặc sản trên thực đơn nhiều nhà hàng trong cả nước. Vừa “dằn bụng” với hai món này, khách vừa lai rai cùng bè bạn quanh ly rượu. Lâng lâng men say, khách thưởng thức món “trứ danh” của quán: gà nấu chanh ớt. Húp miếng nước lẩu múc ra chén, khách sẽ nghe sảng khoái dâng tràn khắp các giác quan, bao nhiêu ngầy ngật của men rượu hầu như tan biến trong vị chua của chanh và vị cay của ớt hòa vị ngọt thịt gà. Ăn kèm với lẩu là rau quế nhúng. Vừa uống rượu thơm, vừa ăn miếng ngon, vừa lắng nghe tiếng đờn hòa cùng giọng ca của ban nhạc tài tử, tưởng cuộc đời chẳng gì thi vị và đáng sống hơn.
Đến với quán ăn sinh thái Bảy Bờ Kè, ai cũng thắc mắc cái tên “quái quái”. Hỏi, thì ra do quán tọa lạc bên bờ rạch được kè đá. Tết này, khi “tiếng lành bay xa, quán ăn sinh thái Bảy Bờ Kè sẽ là điểm đến của người sành ăn không chỉ khu vực Bình Phó B, mà còn là của người dân quận Ninh Kiều.
Bài, ảnh: PHƯƠNG KIỀU

Thứ Ba, 1 tháng 9, 2009

Trước nhà ngắm trời đất ngẫm nghĩ phận mình


Nửa khuya ra đứng tiền đình

Bóng trăng là một bóng mình là hai

Vườn thu hoa sót dăm đài

Tiếng chim oằn oại cuối trời mây đen

Trước sân sông nước êm đềm

Bèo kia chắc hẳn xuôi miền cố hương.






Một chỗ nhỏ nhoi nào


Người về cuối bãi đầu non

Tôi xin một góc nhà con phố cùng

Người về châu thổ một vùng

Tôi trong xó tối sống cùng nhân gian

Một ngày trần thế mau tàn

Phận tôi là đợt nắng vàng chiều hôm.






Cuối năm đi ca cổ

        • Gởi H.T.S

Tao ngồi ở giữa vòng vây

Mấy em gái tuổi chưa đầy hai mươi

Miệng tươi hoa súng nói cười

Tay nâng ly rượu mọc mời niềm vui

Cuộc đời đau đớn dần trôi

Tiếng ca lời hát ầu ơi ru lòng

Chiều phai rồi bóng hoàng hôn

Và đêm thì tối như chôn đời mình

Các em vui như vô tình

Giọt lệ nào đó đọng hình mắt tao

Càng vui càng buồn, tại sao?!



Cần Thơ, 3-2-2008