Thứ Bảy, 21 tháng 11, 2009

Thời của những kẻ dối lừa


Thật ra tên chính thức của câu này là “Thời của những kẻ giết người”, tác phẩm mà nhà văn Mỹ Henry Miller đã viết hàng nửa thế kỷ trước. Chúng ta không ở trong thời đó, chỉ mới lân la bước tới ngưỡng “dối lừa” hiện đang “nở rộ” trên thị trường.

Không thể chối rằng không thấy sự việc dối lừa đang diễn ra hằng ngày hằng bữa trong cuộc sống muôn màu này. Đi dài theo đường phố, lề đường đầy dẫy những quầy hàng bán đủ thứ các loại cần thiết cho nhiều người. Bên cạnh những mặt hàng bày biện đẹp mắt là những lời mời rao hoặc dựng bảng quảng cáo, chẳng hạn: “8.000 đồng/1/2kg chôm chôm”. Nhìn thoáng qua ai cũng tắm tắc khen rẻ. “Lừa” vậy đâu bằng chuyện cua biển được cột bằng một “bó dây”!



Để quảng cáo cho các chuyến du lịch đang “mùa” suy thoái kinh tế, các hãng lữ hành đều trưng giá rẻ đến bất ngờ. Mà bất ngờ thật: Du lịch Thái Lan 4 ngày 3 đêm chỉ tốn trên 200 USD một người. Cứ tính xem: tiền vé máy bay đi về, tiền khách sạn 3 sao cũng đã “ngốn” hết số tiền bỏ ra mua tua, lại còn ăn uống, di chuyển nữa. Đem thắc mắc này hỏi một anh chuyên làm tua trong nước, anh cười nói: “Cẩn thận, coi chừng phải đóng thêm nhiều phụ phí cho chuyến bay (vì đi máy bay giá rẻ); rồi ăn nghỉ thất thường, ngày có ngày không…”.

Có thể bị lừa? Cả trong đấu thầu thi công cầu đường. Người ta bỏ thầu thật rẻ. Khi trúng thầu thì làm ngày này sang tháng nọ, công trình vừa mới đưa vào họat động đã xảy ra sự cố. Xem ti vi lúc nào cũng thấy hàng chữ chạy dài cuối màn hình, quảng cáo đủ thứ trên đời, ngắn gọn, hấp dẫn. Nào đoán số điện thoại của bạn và “người ấy” có “hạp” nhau không, số điện thoại của bạn có may mắn không, làm thế nào để biết “người ấy” có yêu bạn không, làm thế nào để biết vận mệnh bạn trong tháng này… Chỉ cần soạn tin nhắn gởi về số máy… là bạn sẽ có ngay kết quả. Làm theo, trước mắt tốn 15.000 đồng tiền cuớc nhắn tin. Còn trong phần dành cho “Thông tin thị trường”, bạn sẽ bắt gặp nhiều “chiêu” quảng cáo đầy hấp dẫn, như: “A lô xinh – Cuộc sống đẹp xinh”, chỉ cần soạn tin nhắn về số máy nào đó tham dự cuộc chơi bạn sẽ trúng được một chiếc Nouvo cáu cạnh trị giá những ba chục triệu đồng. Để thu hút người chơi, họ còn phát thêm hình ảnh và lời “bình” của một vài cá nhân: “A, tôi có được hai trăm ngàn đồng trong tài khoản rồi”, “Thật bất ngờ tôi đã trúng chiếc Nouvo mà cả đời tôi không dám nghĩ tới bằng một vài tin nhắn. A lô xinh – Cuộc sống đẹp xinh dễ chơi quá. Từ nay tôi sẽ chơi tiếp”. Trò chơi từ tin nhắn như vậy đã gây tác hại trầm trọng cho khá nhiều người. Báo Tuổi Trẻ ngày 5-3-2009 đã có bài cảnh giác về trò chơi “Đi tìm kho báu”, vậy mà vẫn có người “chết” vì một trò chơi tương tự có tên “Chiếm hữu”. Anh Nguyễn Mạnh Hưng, người chủ máy điện thoại di động để cháu mình là Dương Thanh Nhật lấy tham dự trò chơi này than: “Cháu tôi đoạt giải thưởng 2 chỉ vàng tương đương 4.200.000 đồng, đổi lại tôi phải gánh chịu hậu quả gần 20 triệu đồng cước nhắn tin”. Chưa hết, “nhờ” trò chơi này mà anh Nguyễn Trung Hiếu, 26 tuổi, chủ nhân số điện thoại 0949450xxx trúng chiếc điện thoại Nokia N86 (trị giá 10 triệu đồng) nhưng “bù lại” anh đã bị “chiếm hữu” tới hơn 147 triệu đồng trong tổng số tiền cước nhắn tin!

Cũng trên ti vi, trong những lần trực tiếp truyền hình các chương trình ca nhạc gây quỹ ủng hộ người nghèo, đồng bào bị thiên tai…, người dẫn chương trình trân trọng giới thiệu người (hoặc đại diện công ty, xí nghiệp) cầm tấm bảng to tổ bố có chữ số tiền họ trao tặng cho đại diện ban tổ chức, rồi cuối màn hình có hàng chữ giới thiệu tên người (công ty, xí nghiệp) ủng hộ số tiền nào đó chạy liên tục. Nghe và thấy cứ tưởng đơn giản, nhưng một giám đốc đài truyền hình than thở: “Trong số những người làm từ thiện thật, cũng có một số… lừa. Họ “chường” mặt lên đó cho oai vì khi chúng tôi đến nhận tiền là cả một chuỗi thời gian dài không có kết quả!”.

Làm từ thiện còn vậy thì trong chăm sóc sức khỏe cũng không thể không có người bị dối lừa. Nhiều người khốn khổ vì lao vào bán hàng đa cấp. Khổ nhất vì người mua cứ tưởng đó là thuốc thần. Đến phòng mạch tư nào bạn cũng “bị” mua thuốc do chính tay vị bác sĩ khám bệnh cấp. Toàn thuốc “trần”, không bao bì, nhãn mác. Uống hết thuốc, trở lại khám sẽ được nhận số thuốc chắc chắn khác vì vị bác sĩ này không có toa thuốc cũ để thực hiện tiếp phác đồ điều trị.

Dối gạt con người đâu đã đáng sợ bằng “lấy vải thưa che mắt thánh”. Năm nào, vía Bà Chúa Xứ ở núi Sam thị xã Châu Đốc, tỉnh An Giang cũng diễn ra trò này. Cúng Bà nguyên con heo quay rất tốn kém lại mất công đem về. Tiện “lợi” hơn hết là mướn con heo quay, cúng xong trả cho chủ. Con heo “quay” lia lịa một ngày không biết bao nhiêu bận, “quay” tới nỗi thối hoắc mà cũng cúng Bà được!

Ngẫm kỹ, chúng ta đang ở “thời của những kẻ dối lừa” làm sao không bị lừa dối. Cốt tủy của sự dối lừa nảy sinh từ lòng tham. Người có sản phẩm hoặc dịch vụ muốn có nhiều tiền để thỏa mãn tiện nghi vật chất đang ngày một “ê hề” trong đời sống. Người “tham dự” cũng vì những thứ ấy mà sa vào bẫy rập… chết người!

Tuy nhiên, rất may số lượng những kẻ dối lừa ấy rất “khiêm tốn” so với số đông bao la người sống lấy đạo dức ở đời làm trọng hôm nay./.

Thứ Bảy, 7 tháng 11, 2009

Lan man “tự chế”




Đầu tháng 8-2009, chiếc xe bánh mì “Ba Cô” đã bị công an An Phú “bắt”. Đó là chiếc xe có thùng kiếng đặt trên 2 bánh xe đạp gắn liền với bánh xe đạp phía sau bằng sườn sắt có yên ngồi. “Ba cô” không ngồi mà chỉ đẩy xe đi trên đường. Vài ngày sau, dân ăn bánh mì sành điệu ở quận Ninh Kiều (thành phố Cần Thơ) ngơ ngác khi nhìn Ba Cô có xe bánh mì mới, lạ hoắc, là chiếc xe có thùng kiếng hình chữ nhật đặt trên bốn bánh nhỏ cỡ chiếc dĩa tròn. Dù là xe mới nhưng Ba Cô không dám đẩy trên đường, chỉ để trong khuôn viên Nhà Văn hóa thiếu nhi quận Ninh Kiều. Bởi, chiếc xe mới cũng “sẽ tịch thu bán phế liệu, sung công quỹ” nếu “tham gia giao thông”, vì nó vẫn là xe “tự chế”.

Theo quy định, xe tự chế gồm các loại: xe ba gác, xe lôi đạp, xe lôi máy, xe đẩy…, từ ba bánh trở lên. Nói “xe tự chế” nhưng thực ra những chiếc xe này đâu phải ai cũng có thể “chế” được để sử dụng trong cuộc mưu sinh của mình. Mà, những chiếc xe này đã được bàn tay của khá nhiều người thợ của một xưởng cơ khí nhỏ, gọi là “tiệm sắt” sản xuất. Xưởng cơ khí này có giấy phép cơ quan chức năng cấp và đóng đủ các loại thuế cần thiết để được kinh doanh. Xe “tự chế” đã có mặt ở miền Nam Việt Nam từ hơn nửa thế kỷ nay, góp phần tốt đẹp vào việc giải quyết công ăn việc làm cho nhiều người, đóng góp công sức không nhỏ trong việc vận chuyển người và các loại hàng hóa.


Từ hàng ngàn năm qua, ghe xuồng đã có mặt trên khắp các sông ngòi, kinh rạch Nam Bộ, góp công rất lớn trong việc phục vụ đời sống người dân vùng châu thổ sông Cửu Long. Chúng được ra đời từ các “trại ghe”. Mà những trại ghe này chỉ đóng những chiếc xuồng, chiếc ghe theo kinh nghiệm truyền đời của ông bà với những người thợ làm việc lâu năm. Những trại ghe này đâu chỉ đóng những chiếc ghe đi sông, mà còn cung cấp cho con người những chiếc ghe to lớn, gọi là “tàu” chuyên chở hành khách, ghe chài chở lúa gạo, kể cả những chiếc “tàu cây” ra cả biển khơi đánh bắt hải sản… Theo quan niệm cơ quan chuyên ngành, đó vẫn là những chiếc ghe, chiếc xuồng “tự chế”.

“Tự chế” còn có mặt ở cả những chiếc cầu do những người nông dân “dốt nát” miệt An Giang xây dựng nhiều nơi bắc qua các con kinh rạch của nhiều địa phương. Những chiếc cầu xinh xắn, không biết có đúng kỹ thuật không nhưng chắc chắn vì thấy người và xe cộ qua lại hàng chục năm nay không bị sự cố gì. “Tự chế” còn thấy ở những con đường nông thôn bằng xi măng cốt thép. Những con đường nhỏ bé nhưng nhiều tiện lợi này đã giúp vực dậy vùng nông thôn sâu, nối liền nó với những thị tứ, thị trấn, thị xã, thành phố lớn, do những người “thợ hồ” một nắng hai sương đổ mồ hôi lao động làm thành chứ không do một kỹ sư cầu đường nào thiết kế, bắt tay thực hiện.

Hiểu theo cách đó, “tự chế” có mặt hình như khắp các “hang cùng ngõ hẻm” ở nước ta. Từ hàng bao nhiêu năm nay, báo chí, đài phát thanh, đài truyền hình đã đưa tin, viết bài ca ngợi những “nhà sáng chế không bằng cấp”. Ta đã biết những anh “Hai Lúa” ở Tiền Giang chế ra dụng cụ bao và cắt trái cây chỉ cần đứng dưới đất mà không phải leo lên cây. Ta cũng biết ông Nguyễn Văn Lang chủ cơ sở Tư Sang ở khu phố Cầu Xéo (Hậu Thành, Cái Bè, Tiền Giang) đã từng nghĩ và làm ra chiếc máy gặt đập liên hợp. Ta cũng đâu thể quên ông Văn Đức Quynh người thôn Long Hưng (Hải Phú, Hải Lăng, Quảng Trị) là người sáng chế máy tách hạt bắp mini. Không thể không nhắc tới nông dân Trịnh Văn Thành ở ấp Liên Hiệp 1 (Xà Bang, Châu Đức, Bà Rịa - Vũng Tàu) đã thành công trong việc làm chiếc lò sấy ca cao. Rồi anh nông dân Hoàng Văn Chủ ở xã Quảng Hồng (Lạng Sơn) tuy mới học tới lớp 4 nhưng đã thiết kế ra máy xắt rau. Và, còn biết bao người “chân lấm tay bùn”, chữ nghĩa“khôngđầy lá mít”, không được đào tạo bài bản, chưa có lý thuyết về cơ khí và chế tạo máy, đã lao tâm khổ tứ bền bỉ chế tạo nhiều loại máy phục vụ bản thân, bán rộng rãi cho nông dân.

Nếu theo quan niệm nêu trên thì những chiếc máy góp phần làm tăng năng suất lao động, giải phóng sức người này chẳng qua chỉ là những chiếc máy “tự chế” vì không do một cơ sở quy mô sản xuất và có bản đồ thiết kế chi tiết mang tính khoa học của kỹ sư cơ khí. Tuy nhiên các loại thiết bị này vẫn được phép hoạt động vì không gây ra tai nạn như các loại xe “tự chế”. Nhưng quy trách nhiệm này cho xe “tự chế” là hơi quá đáng, bởi gây ra tai nạn giao thông chủ yếu là do ý thức người điều khiển phương tiện chứ đâu phải do phương tiện. Nhìn ra thế giới, xe “tự chế” vẫn chạy đầy đường, nhất là các nước châu Á. Xe lôi, xe ba gác tại các quốc gia này đâu có chở hàng “cao như núi” và chạy “bất kể chết” như ở nước ta.

--------------------